ماشين هاي نارنجي رنگ شهرها كه در ايستگاههاي مخصوص اقدام به جابجايي مسافرين مي كنند ، همان « تاكسي » هايي هستند كه هر روزه هزاران انسان شهري را جابجا مي كند و ما بي توجه به جايگاه آنان با چشمي ديگر به آنان مي نگريم. هرگاه صحبت از «تاكسي» و «تاكسي دار» مي شود ناخواسته بياد «پول خرد» و بدقلقي بيشتر رانندگان تاكسي و ماشين هاي كهنه آنان مي افتيم .
در اين نوشتار سعي شده است از زاويه اي ديگر به اين موضوع نگريسته شود تا حداقل ما در اين جامعه مشكلات اين عزيزان را درك كنيم و با توجه به آن ديدگاه انتقادي به آنان بگيريم.
هرگاه قيمت بنزين در ابتداي سال بالا مي رود همه ما مي گوييم كه باز هم قيمت ها بالا مي رود و كرايه تاكسي هم از اين قاعده مستثني نيست اما امسال مديرعامل تاكسيراني تهران گفته بود : «با اعلام ثابت ماندن قيمت بنزين در سال جديد ديگر دليلي براي افزايش نرخ كرايه ها وجود نداشته و نرخ هاي امسال ثابت خواهند ماند (15/1/84 ) ». در جايي ديگر خبري مبني بر «افزايش 15 تا 20 درصدي حقوق … اين رقم با توجه به نرخ تورم تعيين شده … » بنابراين همانطور كه همه ما مي دانيم افزايش حقوق بدليل تورم و تورم ناشي از ثابت ماندن قيمت بنزين نبوده است. حال اين سئوال را بايد مطرح كرد كه آيا تاكسيرانان خارج از فضاي تورمي هستند كه نبايد افزايش درآمدي براي جبران آن داشته باشند؟ درحاليكه تاكسي داري بخش خصوصي بحساب مي آيد و شامل سوبسيدي نمي شود و همچون اتوبوسراني و مترو از بودجه دولتي و يا جاي ديگر به آن تزريق نمي شود. نكته ديگر اينجاست كه اصلاً افزايش قيمتي در جامعه وجود ندارد ، افزايش حقوق ، بالا بردن رفاه جامعه است. آيا تاكسي داران را بعنوان يك شهروند ايراني قبول داريم ، آيا آنرا شغل مي دانيم و آيا به حقوق حقه آنان احترام مي گذاريم ؟ اگر همه اينها را قبول داريد پس راهكار افزايش رفاه آنان چگونه است؟ الان تصور بر اينست كه يك راننده تاكسي در ساري 350-250 هزار تومان كسب درآمد مي كند. اگر به جزييات اين درآمد نگاهي بيندازيم حقايقي تلخ برايمان جلوه گر مي شود كه به مظلوميت اين قشر همانند تمامي اقشار جامعه پي خواهيد برد و اميد كه كمي هم مورد توجه تصميم گيران استان قرار گيرد « … بنا بر آمار و ارقام منتشره اگر يك خانواده 5 نفره در ماه 207 هزار تومان دريافت كند … روزانه تنها مي تواند يك وعده غذاي گرم بخورد … آمارها و ارقامي كه از سوي دولت در مورد نرخ تورم و خط فقر و سبد هزينه كارگري و كارمندي اعلام شده بيان كننده اين واقعيت است كه اگر خانواده اي كمتر از 400 هزار تومان داشته باشد عملاً نمي تواند از حداقل زندگي با حداقل امكانات برخوردار باشد . » ( ايران 21/1/84) و جالب اينجاست، اين روزنامه در ادامه نوشت كه اگر خانواده اي در شهري مثل تهران كمتر از 280 هزار تومان درآمد داشته باشد عملاً زير خط فقر قرار دارد ! درآمد تاكسي داري بر اساس ساعت كار بدست مي آيد. دريافتي تاكسي داري ناخالص است براي روشن شدن و بدست آوردن درآمد خالص تاكسي داري مقايسه اي بين يك حقوق بگير 200 هزار توماني در ماه با يك تاكسي دار مي كنيم. حقوق بگير – مثلاً كارخانه – در طول سال 72 روز تعطيلات جمعه و رسمي دارد. در سال 30 روز مرخصي دارد، بيشتر جاها پنجشنبه ها نيمه وقت كار مي كنند كه 26 روز در سال است اگر نصف آنرا بحساب آوريم جمعاً 115 روز تعطيلات دارد كه اگر از 362 روز كسر شود 250 روز در سال در محل كار حاضر مي شود. ( البته به هيچ عنوان منكر مشكلات كارگران كه به آنهم خواهم پرداخت نمي شوم ) حال به كيفيت، بهره وري، راندمان و … كاري نداريم. حقوق بگير حداقل يكماه عيدي و پاداش و و يك ماه هم حداقل بيمه و مزايا از كارفرما دريافت مي كند. با احتساب اين موارد سالانه دو ميليون و هشتصد هزار تومان به ازاي 250 روز كار دريافت مي كند يعني 11200 تومان در روز. حال تاكسي ران چقدر بايد درآمد ناخالص داشته باشد تا معادل يك حقوق 200 هزار توماني درآمد خالص بدست آورد. اين فاكتورها را در نظر بگيريد :
1-  سرمايه : اگر ميانگين قيمت 5-4 ميليون تومان براي تاكسي در نظر بگيريم و آنرا سپرده بانكي كنيم در سال حدود يك ميليون تومان سود حاصل مي شود، روزانه 2700 تومان .
2-  هزينه جاري : سوخت، لاستيك، بيمه، تعميرات، تصادفات و … كه همه اينها را كساني كه ماشين دارند بخوبي درك مي كنند و ما آنرا روزانه 5000 تومان حساب مي كنيم.
3-  استهلاك سرمايه : به اين معني كه اگر اكنون قيمت تاكسي 5 ميليون تومان است براي يك زمان 10 ساله صفر مي شود. بدون احتساب تورم و ثابت ماندن قيمت تاكسي تا ده سال آينده كه امري محال است سالانه 500 هزار تومان كه روزانه 1300 در نظر مي گيريم.
جمعاً 20200 تومان ، كاركرد ناخالص روزانه در 8 ساعت كار. تازه من به مسائل ديگر اين حوزه نمي پردازم كه شما از آنها بيشتر باخبريد. اين ارقام در حداقل ها محاسبه شده است چرا كه فقط بيمه آزاد تامين اجتماعي حدود 500 هزار تومان است. با توجه به ارقام بالا اميدوارم شما خواننده عزيز كه مطمئناً از اين وسيله استفاده مي كنيد به حقايق روشني رسيده باشيد. اين درآمد نصف حداقل تامين زندگي متوسط در ايران امروز است. اگر راننده تاكسي بخواهد خود را در خط فقر حفظ كند متسفانه بايد روزانه 17-16 ساعت كار كند و درآمد ناخالص 30-25 هزار تومان داشته باشد و با توجه به ترافيك امروز جاده هاي شهري و كاهش سرعت به كمتر از ده كيلومتر در ساعت و نيز حضور تعداد زيادي از افراد جامعه كه به كار مسافركشي مي پردازند تحقق درآمد ساعتي 2000 تومان مقدور نيست.
از گله گذاري هاي تاكسي رانان هم بنويسيم كه از رفتار نادرست مسافران مي گويند، از وضعيت معيشتي شان مي گويند كه چگونه بايد هزينه فرزندان دانشگاه آزاديشان را بپردازند، بيمه تاكسي و از همه مهمتر قولهاي رنگارنگي كه براي زير پوشش گرفتن خود و خانواده شان در بيمه تامين اجتماعي به آنان داده مي شود و هيچگاه عملياتي نمي شود و برنامه كوتاه مدت و بلند مدتي كه براي بهبود وضعيتشان آماده مي شود و هيچگاه به اجرا در نمي آيد. 
روزنامه ايران در تاريخ 21/1/84 آماري منتشر كرد كه در جاي خود قابل تامل است « بيش از 80 درصد بازنشستگان كشوري و لشكري، 65 درصد كاركنان لشكري و 40 درصد كاركنان دولت داراي دو يا سه شغل هستند. »
مسافركشي سفره رنگيني نيست. سفره اي با نان خالي است كه نيازمندان تكه اي از آن را بر مي دارند. به اميد روزي كه بازنشستگان و كارمندان به سطح درآمدي برسند كه نيازي نداشته باشند.
تا آنزمان مطمئنم نه تاكسي رانان حرفي مي زنند و نه فكر مي كنم مسئولان بتوانند با ضرب و زور كاري از پيش ببرند.